Wystrój kościoła


Obecnie wnętrze kościoła podzielone jest w sposób naturalny na prezbiterium i na nawę główną oraz dwie nawy boczne. Płaski sufit, jak również konstrukcja dachowa spoczywa na ścianach i na sześciu (po trzy z prawej i lewej strony) drewnianych filarach o głowicach zbliżonych do stylu doryckiego.

W tylnej części kościoła znajduje się chór muzyczny wsparty na dwóch słupach.Między prezbiterium a nawą jest tzw. tęcza, czyli belka na której umieszczony jest wielki krzyż z około 1690 roku, z wizerunkiem Pana Jezusa ukrzyżowanego.
Ściany wzmocnione są lisicami. W prezbiterium znajdują się cztery okna gotyckie zamknięte łukiem w kształcie oślego grzbietu, fazowanych, natomiast w nawie okna prostokątne. Zewnątrz ściany są wzmocnione lisicami i obite gontami. Pod okapem dachu prezbiterium ozdobne, fazowane wsporniki (widoczne także na strychu od północy, nad zakrystią i w nawie nad zaskrzy¬nieniami).

Na szczególną uwagę zasługuje wyposażenie kościoła – wyjątkowo bogate, a przy tym kompletne, które ukazuje sposób, w jaki uposażano średniowieczną świątynię, dopasowując do jej wnętrza obiekty niejednolite, ani czasowo, ani stylistycznie, a pomimo to współistniejące ze sobą i odpowiadające szczytowym fazom rozwoju sztuki polskiej w najważniejszych ośrodkach artystycznych.

Dość szczegółowe informacje o kościele i parafii golcowskiej podaje wizytacja biskupa Sierakowskiego z 1745 r. Pozwala ona ustalić ówczesny wygląd i uposażenie kościoła. W opisie tym m.in. czytamy iż:

Wizytowany w 1745 r. kościół był budowlą drewnianą na murowanym fundamencie z gontowym dachem, na którym była wieżyczka z sygnaturką. Podłogę kościoła stanowiła kamienna posadzka. Strop był malowany. Przed wejściem stała dzwonnica pobita gontami z dwoma dzwonami. Wielki ołtarz, rzeźbiony w drzewie, mieścił obraz przedstawiający Ofiarowanie Najświętszej Panny Marii. W drzewie rzeźbione było również tabernakulum. Po obu stronach ołtarza były drzwi wejściowe. Przy stopniach wielkiego ołtarzy, po stronie ewangelii (czyli po stronie lewej) była wkopana w ziemię piscyna (misa kamienna) z przykryciem. Prócz ołtarza wielkiego kościół nadto posiadał cztery ołtarze boczne — ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej pomalowany białą farbą, św. Barbary w kolorze czerwonym, św. Józefa — koloru niebieskiego oraz bardzo stary ołtarz z obrazem biskupa również pomalowany na niebiesko. Wszystkie ołtarze rzeźbione były w drewnie. Przy samej ścianie, po stronie ewangelii stała drewniana ambona pomalowana na czerwony kolor. Przy niej stała kamienna chrzcielnica z kociołkiem, przykryta drewnianą pokrywą zasuwaną żelaznym prętem. Między prezbiterium a nawą główną znajdowała się „tęcza” z krzyżem i wizerunkiem Chrystusa. Po obu stronach krzyża stały dwie figury świętych. Nad głównym wejściem, na drewnianym chórze ustawiony był ośmiogłosowy organ z dwoma miechami. Na Ścianach wisiały cztery obrazy oprawne w drewniane ramy. Ponadto wnętrze kościoła wypełniało 13 drewnianych ławek oraz jeden konfesjonał. Wszystkich pięć okien było oprawnych w ołów. W drewnianej zakrystii z dwoma oknami w ołów oprawnymi i zakratowanymi, stał drewniany stół z szafkami i szufladami na naczynia i szaty liturgiczne.

Tak wyglądał kościół w 1745 roku, uległ on jednak zmianie po rozbudowie w latach 1885-1887.

W całym wnętrzu kościoła po roku 1887, kiedy to zakończono prace związane z powiększaniem kościoła, wykonana została nowa polichromia, której autorem jest malarz rzeszowski Jan Tabiński. Ściany i stropy pokrywają malowane podziały architektoniczne z dekoracją ornamentalną oraz historyzujące sceny figuralne.

Polichromię w prezbiterium tworzy cztery obrazy na ścianach, które w 1931 roku namalował malarz Marian Stroński. Odpowiadają one stylistyce Młodej Polski, wzorowanej na środowisku artystów krakowskich. Są to:
a. Ostatnia wieczerza – według szkoły francuskiej
b. Święty Franciszek
c. Święty Jan Boży
d. Serce Pana Jezusa

Na płaskim stropie duży obraz Matki Bożej Niepokalanej. Od strony wschodniej prezbiterium zamyka trójboczna apsyda. Po usunięciu wtórnych przemalowań odsłonięto tam fragmenty pierwotnej, gotyckiej dekoracji malarskiej. Na ścianie południowo-wschodniej wyraźnie widoczny jest zapewne najwcześniejszy zacheuszek oraz fragment dekoracji przypominający rodzaj kotary. W górnej części widoczne zarysy postaci ludzkiej. W innych miejscach zauważalne są ślady pierwotnej polichromii w postaci podziałów ramowych (czerń, brąz) oraz ornamentów roślinnych (biel na szarym tle). Na dekoracji tej odkryto również śladowe ilości drugiej warstwy chronologicznej pochodzącej z ok. 1589 roku.

W nawie polichromię stanowią dwa duże obrazy na stropie:
a. Przemienienie Pańskie
b. Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny przez Trójcę Świętą

Prawdopodobnie nie są one autorstwa Jana Tabińskiego, gdyż odkryto pod istniejącymi obrazami inne podobne w stylistyce. Znajdują się one zarówno na suficie w pierwotnej części kościoła, jak również w dobudowanej w latach 1885-87. Skoro Jan Tabiński malował kościół po rozbudowie to jego obrazy powinny być jako pierwsza warstwa w dobudowanej części kościoła, a tu okazuje się, że obecnie widoczny obraz Ukoronowania Najświętszej Maryi Panny przez Trójcę Świętą nie jest bezpośrednio na drewnie, ale pod nim jest inny, starszy obraz. Prawdopodobnie więc obrazy namalowane przez Tabińskiego w ok. 1887 roku znajdują się pod obecnie widocznymi malowidłami, które są być może autorstwa Mariana Strońskiego, malarza z Przemyśla

Na ścianach za ołtarzem Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Barbary zachowały się (niezamalowane) pierwotne, gotyckie, malowidła bezpośrednio na drewnie. Widoczne są fragmenty różnych scen m.in. dwie postaci, elementy roślinne, podziały, fragmenty liter oraz postać diabła zionącego ogniem.

Za ołtarzem św. Barbary zachował się napis:

W roku 1887 kościół malowany. Gospodarz Jan Mendyka z Debrzy n. d. 57

Natomiast na nastawie ołtarza św. Barbary od tyłu znajduje się napis wykonany ołówkiem o następującej treści:

reperował Jan Mendyka z debrzy Golcowa nro 57 w roku 1880

Na deskach, na których rozpięty był obraz Matka Boża z Joachimem i Anną od tyłu odnaleziono napis wykonany ołówkiem:

tyn obraz odnowił Jan Mendyka z Golcowy z Debrzy w roku 1882 6/9 ty 1882 malowany był 1624

Na ścianach wiszą cztery obrazy:
a. Matka Boża Jackowa – obraz z 1768 r., przedstawia siedzącą na tronie Matkę Bożą z Dzieciątkiem na kolanach, w koronach na głowach, jest to olej na płótnie,
b. Św. Barbara – obraz z 1850 r., przedstawia stojącą postać świętej w długiej sukni, płaszczu i koronie na głowie, z palmą w lewej ręce i kielichem z hostią w prawej oraz wieżę na tle schematycznego pejzażu ze sceną rodzajową w oddali, jest to olej na płótnie,
c. Św. Jacek – obraz z przełomu XVII/XVIII w., przedstawia stojącą postać świętego w stroju dominikańskim i stule, z puszką (monstrancja) w prawej ręce i figurką Matki Bożej z Dzieciątkiem w lewej na tle płaskiego pejzażu, jest to olej na płótnie,
d. Św. Stanisław Kostka – obraz z końca XVII w., przedstawia klęczącą postać świętego przyjmującego komunię św. od aniołów oraz Matkę Bożą w obłokach i postać klęczącego fundatora z herbem Wąż i literami I C P G, jest to olej na płótnie.

Wewnątrz kościoła są cztery ołtarze: ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i ołtarz Dzieciątka Jezus w prezbiterium.

W prezbiterium na ścianie wschodniej znajduje się Ołtarz główny z 1628 r., w stylu zbliżonym do romańskiego, przebudowany w 1785 roku, ozdobiony licznymi rzeźbami. Na szczycie znajduje się mały obraz Święta Trójca, po bokach znajdują się rzeźby świętych Wawrzyńca i Stanisława Biskupa również z 1628 roku.

W środkowej części umieszczone są trzy przesuwne obrazy:
- obraz stały – Matka Boża z Joachimem i Anną – z 1628 r., przedstawia Joachima i Annę z małą Maryją pośrodku oraz Boga Ojca w obłokach ponad nimi i Gołębicę Ducha Świętego. Jest to olej na płótnie.
- obraz Święta Rodzina na zasuwie – z ok. 1750 r. – przedstawia Maryję przędącą nić, stojącą postać małego Jezusa z krzyżem w lewej ręce i Józefa obrabiającego drewno, na tle pejzażu z murowaną architekturą. Jest to olej na płótnie.
- obraz Matka Boża Bolesna. na zasuwie, noszący sygnaturę w dolnym lewym rogu: Z. Bogdański. 1952 Domaradz, zakupiony w 1956 roku, przedstawia postać bolejącej Matki Bożej, a w Jej serce wbite siedem mieczy boleści, w tle widok Jerozolimy i krzyż na Golgocie. Jest to olej na płótnie.

Niżej obrazów znajduje się tabernakulum z około 1756 roku, którego część górna jest obracalna. W niej znajduje się krzyż z wizerunkiem Chrystusa. Po bokach widnieją małe figurki aniołków.

Po obu stronach obrazu głównego są dwie pozłacane kolumny, zakończone rzeźbionymi głowicami, a między nimi, w zagłębieniach, dwie rzeźbione statuy świętych Piotra i Pawła – z początku XIX wieku. Po obu stronach nastawy znajdują się bogato rzeźbione ornamenty i umieszczone są rzeźby aniołów z około 1756 r.

Stół ołtarzowy, czyli tzw. mensa jest z jednej sztuki kamienia, obłożony drewnem.
Niżej znajduje się antepedium, które przedstawia serce gorejące z cierniową koroną, zwieńczone płomykiem ognia i krzyżem w centrum, obwiedzione roślinnym pędem oraz klęczące uskrzydlone postaci aniołów. Jest to obraz – olej na płótnie z początku XIX wieku.

W prawej nawie kościoła znajduje się Ołtarz boczny pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, z 1628 roku i przebudowany w 1720 roku. Ma on wbudowane tabernakulum i bogato złocone i rzeźbione kolumienki. W polu głównym znajduje się nastawy obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy namalowany na lipowej desce, złocony. Na zasuwie znajduje się obraz Świętego Józefa namalowany na płótnie, przez artystę malarza z Towarzystwa Sztuk Pięknych św. Łukasza w Krakowie Antoniego Zembaczyńskiego w 1890 r.

W lewej nawie kościoła znajduje się Ołtarz boczny pw. św. Barbary, z 1628 roku i przebudowany w 1720 roku. W polu głównym nastawy widoczny jest obraz Św. Barbary – patronki kościoła z drewnianą złoconą sukienką. Obraz przedstawia stojącą postać świętej w długiej sukni i koronie na głowie, z palmą w lewej ręce i kielichem w prawej, na tle schematycznego pejzażu z wieżą. Jest to olej na płótnie z 1628 roku, sukienka z 1720 roku. Na zasuwie znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Małgorzaty Marii Alacoque, ofiarowany przez golcowskiego wikariusza ks. Maksymiliana Hajduka w 1888 r. Obraz ten został namalowany przez Antoniego Zembczyńskiego z Krakowa. Po obu stronach obrazu są cztery kolumny, złocone, z bogatym rzeźbionym ornamentem. U szczytu ołtarza widnieją dwie figurki aniołków z 1720 r.

Obok ołtarza na konsoli zakończonej szyszką ustawiona jest figura Matki Bożej z Dzieciątkiem z lat dwudziestych XX wieku, wykonana z drewna.

Na południowej ścianie prezbiterium znajduje się Ołtarz boczny Dzieciątka Jezus – w stylu pseudobarokowym. W jego polu głównym znajduje się nisza ujęta korynckimi kolumnami z figurą Dzieciątka Jezus przystrojonego w szaty z koroną na głowie. Figurka ta jest kopią cudownej statuetki Pana Jezusa – tzw. Jezulatka znajdującej się w karmelitańskim Sanktuarium Dzieciątka Jezus w Pradze. W górnej części ołtarza, w polu głównym widoczny jest malowany wizerunek popiersia Św. Teresy od Dzieciątka Jezus.
Ołtarz Dzieciątka Jezus został wykonany przez stolarza Michała Tomonia z Gwoźnicy Dolnej w latach 1948-49 na zlecenie ówczesnego proboszcza Tadeusza Świrada, za namową Marii Śmigiel, mieszkanki Golcowej, która ufundowała zarówno figurkę Dzieciątka Jezus jak i sam ołtarz. Ona sama przez całe swoje życie była gorliwą czcicielką Dzieciątka Jezus oraz wielką propagatorką tego kultu w całej parafii, mobilizowała zwłaszcza dzieci i młodzież do oddawania czci Dzieciątku Jezus. Bardzo żywy kult Dzieciątka Jezus przetrwał do obecnych czasów zarówno wśród parafian, jak również wśród tych, którzy pochodzą z Golcowej, a obecnie mieszkają w innych terenach Polski, a nawet za granicą.

Na północnej ścianie prezbiterium umieszczona jest Ambona – w stylu barokowym, z 1628 roku. Między pięcioma pozłacanymi kolumienkami znajdują się obrazy czterech ewangelistów. Na zaplecku malowane przedstawienie Jezusa w typie Christoforosa.

W kościele zachowała się wykonana z kamienia (piaskowca) późnogotycka chrzcielnica z końca XV wieku, typu kielichowego, wieloboczna. Pokrywa chrzcielnicy (z ok. 1720 roku) barokowa, złocona w kształcie spłaszczonej kuli zbudowanej z liści akantu, wsparta na wielobocznej podstawie. W zwieńczeniu przedstawia scenę chrztu P. Jezusa w Jordanie.

W prezbiterium widzimy dwustronny Feretron – na rewersie: Matka Boża Różańcowa i na awersie: Najświętsze Serce Pana Jezusa, rama z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego, snycerka drewniana i złocona. Rama pochodzi z lat 30-tych XVII wieku. Obrazy malowane olejno na płótnie przez Michała Wróblewskiego ok. 1850 roku.

W zakrystii możemy zobaczyć drewnianą figurę Chrystusa Zmartwychwstałego – z końca XIX wieku. Jest to stojąca postać w płaszczu przerzuconym po skosie od lewego ramienia, z chorągwią w lewej ręce i z prawą uniesioną w geście zwycięstwa.

Na ścianie w prezbiterium wisi Krucyfiks – ok. 1850 roku, przedstawia postać Chrystusa rozpięta na drzewcu krzyża. Ramiona krzyża zakończone trójliściem. Głowa Chrystusa przechylona w prawą stronę, biodra osłonięte długim perizonium, związanym z prawej strony. Na głowie korona cierniowa. W górnej części krzyża titulus z napisem INRI.

W nawie zawieszony jest Pająk – z pocz. XIX w., , trójkondygnacyjny, posiada przy tym uniwersalną formę. Jego konstrukcja opiera się na dwóch obręczach, wokół których rozmieszczone są świeczniki. Na zarys kondygnacji składają się spływy kryształów, które w dolnej partii tworzą półkę. Wykonany jest z brązu i kryształu polskiego.

Na chórze znajduje się Prospekt organowy – datowany po 1800 r. Na frontonie umieszczona jest rzeźba anioła z trąbą z XVII w.

Wewnątrz znajduje się Instrument organowy – 10- głosowy lwowskiej firmy Jana Śliwińskiego zakupiony w 1954 r. z kościoła we Frysztaku. Piszczałki cynowe. Obecnie znajduje się w remoncie.

Na ścianach nawy kościoła umieszczona jest Droga krzyżowa – wykonana z tarakoty, zakupiona w 1933 roku w Piekarach na Śląsku.

Dzwonnica – Za prezbiterium, od strony wschodniej w ogrodzeniu placu kościelnego znajduje się murowana dzwonnica z 1903 roku. Jest to dzwonnica parawanowa, na rzucie wydłużonego prostokąta, 3-przęsłowa zbudowana z cegły ceramicznej na cokole oblicowanym piaskowcem, nakryta czterospadowym blaszanym daszkiem, w której na stalowych szynach osadzone są 3 dzwony. W latach 2013-14 gruntownie wyremontowana od fundamentów aż po dach.

Comments are closed.